وقتی خاطره زنده می شود

در طول زندگی برای هر کسی پیش آمده که با دیدن صحنه، رخدادی، نامی و چیزهای دیگر به گذشته برگردد و به قولی اولی چیزی را در گذشته بازسازی و یا یادآوری کند. این رخداد در زمره چیزهایی است که شاید هر لحظه در ناخودآگاه انسان پیش بیاید و یا حتا برای حیوانات. این دیالوگ که: اِی وای یادم اومد. بارها و بارها در زندگی بسته  به کارهایی که کرده ایم گفته می شود. می تواند لذت بخش و شیرین باشد و یا خلاف آن می تواند آزار دهنده و تلخ.

شاید برایتان پیش آمده که روزانه مطالب آموزشی و تفهیمی درباره اینکه "چگونه حافظه خودمان را بهبود ببخشیم" و یا "چگونه از فراموشی دوری گزینیم" را بارها در روزنامه ها، مجلات، تارنماها و دوستان و آشنایان امان که مطالعه جدی در این زمینه می کنند خوانده باشیم. در گذشته چنین نبوده و یا طوری باید گفت که دانش یادآوری و روان شناختی آن چنان جدی گرفته نمیشده که در سده گذشته به آن پرداخته شده است. امروزه دانش روانی از اجزای مهم دانش های انسانی است که سالانه میلیون ها دانش آموخته بیرون می دهد و کتاب ها و نشرها گوناگون آن را حمایت می کنند و از آن زندگی می گذرانند.

شاید کمی دیرتر در سال های گذشته کسی  نمی دانست می تواند با دانش خاطرات و اتفاق های پیشین خود را به یک باره به کمک نفر دوم بازسازی کند و یادش بیاید. جز کهنه ای که در ذهن و مغز انباشه می شود و به حدی می توان آن را نو و تازه کرد که از تصورمان به دور است.

به یاد باید آورد روزگار همواره در پاره ای به دنبال تکرار حوادث گام بر می دارد. چگونه؟ به وسیله همان ابزاری که در اختیار داشته، مانند نویسنده گان، شعرا، هنرمندان و... دست به یادآوری می زند و بیداری می آفریند. که این شاید به حدی کلی باشد که  در دسترس همه قرار نگیرد و تنها کسانی از آن زندگی بگذرانند که زندگی اشان چنین درگیری هایی داشته و دارد. اما زمانی پای فرد باز می شود پرسش می تواند جالب باشد. این لایه ها انباشته شده خاطرات، می تواند با یک فشار و یا یک محرک به گفته روان شناسان مدرن یادآوری شود. فرد خودش را در همان مکان و یا مکان مشابه باز می جوید، زمان در توالی پی در پی خویش گام بر میدارد اما نزدیک است و ابزارها همان ها می توانند باشند. یک یادآوری کوتاه که مانند تلنگر، به ذهن وارد می شود. و یا این طور باید گفت ذهن بیدار می شود و فرآیند یادآوری آغاز می گردد.

برای همه مان این پیش آمده. به فراخور میزان تندرستی مغز و روان و جسم هر شخص می تواند قوی و یا ضعیف این فرآیند طی شود. گاهی به حدی واقعیت نزدیک است که خویشتن خود را گم می کند و حتا می تواند دچار یک از سردگمی شود که در حالت های شدید می تواند اتفاقی ناخوشایند باشد. که نسبی است و از حوصله این جستار خارج. و گاهی هم تنها گوشه ای از آن یادآوری شود.